အသၣ်ဂ့ၤအဃိဆါဘၣ်အမုၢ်

ပိၥ်မုၣ်တဂၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဘုၣ်သ့ၣ်ဖိဝၣ်ဖိအလီၢ်န့ၣ် စးထီၣ်ကတဲၥ်ကတီၤအသး လၢအကဆါဘီနီၢ်ဆၢ အမုၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. အဝဲဆိကမိၣ်ကွၢ်ကျိၤကျဲအကလုၥ်ကလုၥ်လီၤ. မ့ၢ်အကဘၣ်ရဲၣ်လီၤဃၥ် တၢ်မုၢ်ဖိတဖၣ်, အိၣ်ဒီးအလၣ်အါအါ လၢ တၢ်ကံးညၥ်ထၢၣ်သွ့တဖၣ်အပူၤ ဒီးဒုးနဲၣ်ဃၥ်ဃံဃံလၤလၤဖိဧါ. မ့ၢ်အကြၢး မၤအိၣ်ထီၣ် လံၥ်နဲၣ်ရိလၢအလွဲၢ်အကလုၥ်ကလုၥ်, အိၣ်ဒီးဘီနီၢ်ဆၢအမုၢ်တဖၣ်အတၢ်ဂီၤ လၢ အဒိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်အကတီၢ်လီၤဆီ တဖၣ်အပူၤဧါ. လၢခံကတၢၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ညါ ထီၣ်ဝဲ တၢ်လၢအထုးန့ၢ်ၦၤသးလၢ အကပှ့ၤဘီနီၢ်ဆၢသၣ်တမုၢ်အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၤသၣ်လၢအသၣ်ထီၣ်ဝဲ, လၢအနၢမူဆၢ, လၢအလွဲၢ်ဂီၤဘီကပြုၢ်, အိၣ်ဒီးအဖံးလၢ အအိၣ်ဘၢအသးဒီးအဆူၣ်ဖုၣ်ကပုၥ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကျဲအဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ကဆါဘၣ် ဘီနီၢ်ဆၢတထူၣ်အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ် နကဘၣ်ဘ့န့ၢ် အသၣ်မံတဖျၢၣ်, ကူးအီၤတုၤအထံယွၤလီၤလၢနစု ဒီးဟ့ၣ်ဃီၤနဲတၤသၣ်အပျ့တကဘျံး ဆူၦၤပှ့ၤတၢ်ဖိအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တုၤအဝဲသ့ၣ်အီၣ်ကွၢ်တၤသၣ်န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ် ကအဲၣ်ဒိးတၢ်အမုၢ်န့ၣ်လီၤ.

ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသးလၢသးအတၤသၣ်အဘိၣ်, တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ, တၢ်သူၣ်ခုသးခု, တၢ်ဃူတၢ်ဖိး, တၢ်ဝံသးစူၤ, တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤ, တၢ်မၤဂ့ၤတၢ်, တၢ်စူၢ်တၢ်နၥ်, တၢ်ဆီၣ်လီၤပသး, တၢ်ကီၤသူၣ်ကီၤသး(ကလၤ ၅:၂၂-၂၃), လၢအအိၣ် လၢၦၤပိၥ်အခံတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲၦၤစူၢ်က့ၤနၥ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးတဖၣ် ဒုးနဲၣ်ဖျါ…

သးဖှံထီၣ်က့ၤ ဖဲစဲမၢၣ်အဟံၣ်

ယတၢ်လဲၤတစိၢ်ဆူ စဲမၢၣ်(Simon)အဟံၣ်န့ၣ် ယသးပ့ၤနီၣ်တန့ၢ်ဘၣ်. လၢကီၢ်ခဲညၣ်(Kenya)အဝ့ၢ် ညၣ်ဟူရူၢ်ရူၢ် (Nyahururu)အမူခိၣ်လၢအၦဲၤဒီးဆၣ်ဧိၤဖိဧိၤတဖၣ်အဖီလၥ်, ပလဲၤသကိးဆူအဟံၣ် လၢဟါတၢ်အီၣ်အဂီၢ်လီၤ. အဟံၣ်ဒါအိၣ်ထဲဖၣ်ကမုၣ် ဒီးမ့ၣ်အူဒၢစိၥ်စု အတၢ်ကပီၤန့ၣ် ပၥ်ဖျါထီၣ် စဲမၢၣ်အတၢ်ဟဲနုၥ်လၢ အတအါကဲၥ်ဆိးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢၤဘၣ်. တၢ်လၢယသးပ့ၤနီၣ် တန့ၢ်ဘၣ်တမံၤန့ၣ် မ့ၢ်စဲမၢၣ် အတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီလၢ ပမ့ၢ်အၦၤတမှံၤတဖၣ် အဃိ န့ၣ်လီၤ. အဝဲအတၢ်တူၢ်လိၥ်မုၥ်ၦၤလၢအၦဲၤဒီး တၢ်အဲၣ်, တၢ်သးအိၣ်န့ၣ် လီၤဂၥ်ဒ် ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးအသိး, ဆိကမိၣ်ဝဲထဲလၢ ၦၤဂၤအဂီၢ်, ထိးဘၣ်ပတၢ်အိၣ်မူ, ဒီးမၤဖှံထီၣ်က့ၤပသးန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁ ကရံၣ်သူး ၁၆:၁၅-၁၈ န့ၣ်, စီၤပီလူးယၢၤထီၣ်ဝဲ ဟံၣ်ဖီဃီဖိတဒူၣ်လၢအမ့ၢ် စီၤစတ့းဖနၣ်အၦၤ ဟံၣ်ဖိတဖၣ်(:၁၅), လၢၦၤသ့ၣ်ညါအီၤအါ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် အတၢ်သးအိၣ်တူၢ်လိၥ်မုၥ်တၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် “ဟ့ၣ်လီၤအသးလၢ တၢ်မၤစၢၤ ၦၤစီဆှံတဖၣ်” (:၁၅)န့ၣ်လီၤ. အတၢ်မၤစၢၤန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်လၢပထံၣ်ဒီးကလၢၢ်ဘၣ်သ့ဒီး ထိးဘၣ်စ့ၢ်ကီးၦၤသူၣ်ၦၤသးတုၤဒၣ်လဲၥ် စီၤပီလူးကွဲးဝဲ “အဝဲသ့ၣ် မၤဖှံထီၣ်က့ၤယသး, ဒ်အမၤဖှံထီၣ်က့ၤသုသး အသိးန့ၣ်လီၤ” (:၁၈).

ဖဲပအိၣ်ဒီး…

တၢ်အီၣ်လၢမူခိၣ်

ဖဲ ၂၀၂၀ နံၣ် လါအီကူးအပူၤ, ၦၤအိၣ်ဆိးတၢ်တဖၣ်လၢဝ့ၢ်အီ(လ)တၢၢ်(Olten), လၢကီၢ်စဝ့းစၣ်လဲၣ်(Switzerland)န့ၣ် ဖုးသံပျီၢ်သံ ဖဲခၠီးကလဲးသဖှံၣ်တဖၣ် ဟဲလီၤဝဲအခါလီၤ. ဖဲတၢ်ထုးထီၣ် ခၠီးကလဲးတၢ်မၤလီၢ်န့ၣ်, ပိးလီလၢ အမၤဆှံဒၢး အကလံၤ တမၤတၢ်ဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါ အဃိ, ခၠီးကလဲးကမှံဒံဖိတဖၣ် ပြါသကုၤဆူ ကလံၤကျါန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ခၠီးကလဲးအကဘျံးဘူသလါလၢၦၤအီၣ်သ့တဖၣ် ပဲဘၢအသးလၢသိလ့ၣ်ဒီးကျဲတဖၣ်အလိၤ, ဒီးဝ့ၢ်ဒီတဝ့ၢ်ညါ နၢမူ ဒ်တၢ်ဆၢကိၣ် အကျးအသိးန့ၣ်လီၤ.

ဖဲယဆိကမိၣ်ထီၣ် တၢ်အီၣ်အဝံၣ်အဘဲလၢ အဟဲလီၤဝဲလီၤလိၥ်လီၤလး လၢမူခိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်, ယတဆိကမိၣ်ဘၣ် ယွၤအတၢ်လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိ တဖၣ် လၢ ၂ မိၤရှ့အပူၤအဂ့ၢ်န့ၣ်, ယအိၣ်တသ့ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ဟးထီၣ်ကွံၥ် လီၤလိၣ်လီၤလးလၢ ကီၢ်အဲၣ်ကူပတူးဝံၤအလီၢ်ခံ, ၦၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ် ဒီး တၢ်တၤဖးဒိၣ်တဖၣ် လၢၦၢ်မုၢ်ကနၢအပူၤယ လီၤဆီဒၣ်တၢ် တၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီးထံနိ အတၢ်တလၢတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ကီတၢ်ခဲဖးဒိၣ်န့ၣ် ထိးဘၣ်ယွၤအသး, ဒီးယွၤအၢၣ်လီၤဝဲလၢ “ကဒုးဟဲစူၤကိၣ်လၢမူခိၣ်”(၂ မိၤ ၁၆:၄)န့ၣ်လီၤ. လၢခံတဂီၤ, တၢ်အကဘျၣ်ဘူဖိတဖၣ်…

သးသူအီၤ

ပစံး, “ယကအီၣ်အၣ်လူ(နွဲၣ်တခူဒံၣ်)ဆဲးသိတခါအံၤ လၢခံကတၢၢ်လီၤ” ဒီး ၅ မံးနံး အလီၢ်ခံ ပအီၣ်အါထီၣ်ဒံးန့ၣ် မ့ၢ်အဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မဲးကၢၣ် မီး(Michael Moss) စံးဆၢဃၣ် တၢ်သံကွၢ်အဝဲအံၤ လၢအလံၥ် ‘Salt Sugar Fat’ အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲပၥ်ဖျါဝဲ ကီၢ်အမဲရကၤအခီပနံၣ်အဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ်လၢ အထုးထီၣ် တၢ်အီၣ်ကစဲးကစီးန့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ ကဘၣ် ‘မၤစၢၤ’ ထုးန့ၢ်ၦၤတဖၣ်အသး ဒ်သိး အကဆၢအီၣ် တၢ်အီၣ်တကဲဂံၢ်ကဲဘါတဖၣ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အနီၢ်နီၢ်, ခီပနံၣ် မံၤဟူသၣ်ဖျါတခါ သူဝဲစ့ဒီလၣ် အကကွဲၢ်သၢဆံ ဒီးဒိးလဲဝဲ “ၦၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်ဘၣ်ဃးတၢ်အီၣ်တၢ်အီ” လၢအကဃု သ့ၣ်ညါ ၦၤပှ့ၤအီၣ်တၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်သးမံ, ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဟံးန့ၢ်ပတၢ်ဆၢအီၣ် တၢ်အီၣ်တဖၣ် ဒ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယၥ်တမံၤ လၢအဘျုးဒၣ်ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

မ့မ့ၢ် ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးတမ့ၢ်ဝဲ ဒ်ခီပနံၣ် အဝဲန့ၣ်အသိးဘၣ်. အဝဲမၤစၢၤၦၤ ဒ်သိး ပကသးသူ တၢ်အီၣ်နီၢ်နီၢ် လၢအမ့ၢ်သူၣ်သးအတၢ်အီၣ်, လၢအဟဲစိၥ်န့ၢ် တၢ်သူၣ်မံသးမုၥ် လၢပသးအဂီၢ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲဒၣ် “ယမ့ၢ်ကိၣ်မူန့ၣ်လီၤ.…

တၢ်သးဒူလၢအကၤ

ဖဲ ၁၄၇၈ နံၣ်န့ၣ်, လီၣ်ရဲၣ်စိၣ် ဒံၢ် မဒံၢ်ခၠံၣ်(Lorenzo de Medici), ၦၤပၢဝ့ၢ်ဖလီရဲး(စ) (Florence) လၢကီၢ်အံၣ်တလံၣ်(Italy), ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးကွံၥ်ဝဲလၢ တၢ်မၤဒၢၣ်အသးသမူန့ၣ်လီၤ. ဖဲအၦၤထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် ကျဲးစၢး မၤဆၢက့ၤ တၢ်မၤဒၢၣ်အၦၤခိၣ်နၢ်အခါ, တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအိၣ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ် အသးမၤအသး နးထီၣ်ဝဲ, ဒီးစီၤပၤအအၢအသီ ဖၣ်ရဲၣ်တ့-တၢ(Ferrante I) လၢ ဝ့ၢ်န့ပဲ(Naples) ကဲထီၣ် လီၣ်ရဲၣ်စိၣ်အဒုၣ်အဒါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အတၢ်မၤအဒူအဃိၤ တမံၤန့ၣ် လဲလိၥ်ကွံၥ် တၢ်ခဲလၢၥ်လီၤ. အဝဲလဲၤအိၣ်သကိး စီၤပၤ, လဲၤဝဲထဲစုယၢ်ခီ ဒီးထဲတဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအဒူအံၤ, ဃုၥ်ဒီး အတၢ်သ့ထုးသူၣ်ထုးသးဒီး အတၢ်ကူၣ်သ့ကူၣ်ဘၣ်န့ၣ်, မၤန့ၣ် ဖၣ်ရဲၣ်တ့ အတၢ်ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး, ဒီးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤကတၢၢ်ဝဲ န့ၣ်လီၤ.

စီၤဒၤနံးယ့လးစ့ၢ်ကီး လဲလိၥ်စီၤပၤတဂၤအသးန့ၣ်လီၤ. လၢဘၤဘူလိၣ်အပူၤ ၦၤလၢအတဲဖျါထီၣ် စီၤပၤနဘူၤကးန့စၢ်အတၢ်မံမီၢ် လၢအလီၤသးတံၥ်တၥ်တခါ ဒီး ဖးတၢ်မံမီၣ်အခီပညီသ့ဝဲန့ၣ် တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်. တၢ်အံၤ မၤဒိၣ်ထီၣ်စီၤပၤအသးယ တုၤဒၣ်လဲၥ် အဝဲပၥ်လီၤအသးလၢ အကမၤသံကွံၥ် အၦၤကူၣ်လိၥ်တၢ်ခဲလၢၥ်တဖၣ်, ပၣ်ဃုၥ်ဒီး စီၤဒၤနံးယ့လးဒီးအတံၤသကိးတဖၣ်လီၤ.…